UZASADNIENIE 

Zarządzenie Ministra Środowiska w sprawie zadań ochronnych dla Parku Narodowego „Ujście Warty” jest wykonaniem upoważnienia ustawowego zawartego w art. 22 ust. 2 pkt 1 i art. 3 oraz  art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013 r. poz. 627, 628 i 842). Zgodnie z tym przepisem dla parków narodowych, dla których nie sporządzono planów ochrony, minister właściwy do spraw środowiska ustanawia w drodze zarządzenia zadania ochronne.
Identyfikacja istniejących i potencjalnych zagrożeń wewnętrznych i zewnętrznych oraz zakres zadań ochronnych zostały opracowane w formie tabelarycznych zestawień. W zestawieniach określono zagrożenia oraz sposoby i zakres prowadzenia zabiegów w ramach ochrony ścisłej, czynnej i krajobrazowej z podaniem lokalizacji, ich rozmiarem (metry, hektary, itp.) oraz określeniem ekosystemów, w których mają być wykonane. Dla wybranych gatunków roślin i zwierząt określono rodzaj zadań ochronnych oraz sposób prowadzenia zabiegów w ramach ochrony czynnej i krajobrazowej.
Realizacja zadań ochronnych na lata 2014-2018 opiera się na prowadzeniu monitoringu przyrodniczego, który stanowi podstawę wiedzy na temat stanu ekosystemów i populacji na terenie Parku oraz punkt wyjścia do planowania dalszych zabiegów ochronnych. Priorytetowym zadaniem Parku jest ochrona rzadkich i zagrożonych gatunków ptaków wodnych i błotnych oraz ich siedlisk. W tym celu podejmuje się aktywną ochronę siedlisk otwartych, w szczególności poprzez usprawnienie sieci melioracyjnej, co pozwoli na kształtowanie optymalnych dla ptaków warunków wodnych. Kolejna grupa zadań związana jest z przywracaniem i utrzymaniem terenów otwartych - usuwanie zarośli wierzbowych, wypas bydła i koni lub koszenie łąk, a także usuwanie populacji obcego gatunku inwazyjnego – rzepienia włoskiego. Natomiast kontrola liczebności obcych drapieżników pozwoli na poprawę warunków gniazdowania i zwiększy sukces lęgowy. Populacje lęgowe i pozalęgowe (przelotne i zimujące) ptaków zostaną objęte monitoringiem poprzez obrączkowanie. Wszystkie wyżej wymienione zadania maja na celu poprawę warunków bytowania populacji wspomnianych gatunków ptaków, których siedliska – podmokłe tereny otwarte – są zagrożone na skalę europejską ze względu na ogólną intensyfikację rolnictwa.
Ochrona wodniczki wymaga szczególnego typu użytkowania turzycowisk, które są siedliskiem jej występowania, dlatego powierzchnia, na której ten gatunek występuje objęta jest szczegółowym monitoringiem i uzależnionym od jego wyników użytkowaniem. Ochrona populacji gągoła i tracza nurogęsi polega na tworzeniu dogodnych dla nich miejsc lęgowych.
Miejscem wymagającym specjalnej ochrony jest tzw. Królewska Wyspa. Działania zaplanowane na jej obszarze dotyczą przywrócenia możliwości regulacji poziomu wody na jej terenie. Dzięki temu znacznie poprawione zostaną warunki siedliskowe zarówno dla ptaków lęgowych, jak i migrujących. Planowane działania obejmują budowę jazów, odbudowę zastawek oraz udrożnienie kanału doprowadzającego i odprowadzającego wodę w rejonie Wyspy Królewskiej. Dodatkowo w południowej części omawianego obszaru planowany jest wypas bydła w celu przywrócenia i utrzymania terenów otwartych.
Podobne cele ma poprawa warunków wodnych na terenie Obwodu Ochronnego Polder Północny - Witnica. Planowana konserwacja podstawowych i szczegółowych urządzeń melioracyjnych oraz konserwacja i odbudowa zastawek, śluz i jazów ma na celu umożliwienie kształtowania optymalnych warunków wodnych dla ptaków podmokłych terenów otwartych.
Innego rodzaju zadaniem jest odstrzał redukcyjny dzików. Wykonywany jest on ze względu na szkody wyrządzane przez populację dzików na łąkach i pastwiskach. Obszary te w większości są objęte pakietami programu rolnośrodowiskowego i jako takie podlegają określonym sposobom użytkowania, m. in. zakazowi przeorywania i włókowania. Buchtowiska w znaczący sposób utrudniają utrzymywanie terenów otwartych zgodnie z zasadami programu rolnośrodowiskowego. Szkody wyrządzone przez dziki na urządzeniach melioracji wodnej mają zasadnicze znaczenie w Obwodzie Ochronnym Polder Północny - Witnica, którego funkcjonowanie uzależnione jest od systemu melioracyjnego. Zaplanowana liczba osobników do redukcji uwzględnia także naturalne upadki. Podlegają one bieżącemu monitoringowi i co roku stanowią około połowy osobników zaplanowanych do redukcji.
Czynną ochroną objęte zostały także cenne siedliska przyrodnicze, a zarazem związane z nimi cenne, zagrożone oraz chronione prawnie gatunki roślin. W przypadku starorzeczy działania te polegają na aktywnej ochronie poprzez okresowe ich pogłębianie oraz usuwanie nadmiaru biomasy. Zadania te mają na celu spowolnienie sukcesji prowadzącej do przekształcenia się starorzeczy w zbiorowiska szuwarowe. W przypadku murawy napiaskowej ochrona polega na usuwaniu podrostu robinii akacjowej, gdyż jej rozwój spowoduje niekorzystną zmianę warunków świetlnych (zacienienie). Kolejnym cennym siedliskiem wymagającym specyficznego użytkowania jest łąka trzęślicowa. Ten typ łąki jednokośnej wymaga opóźnienia terminu koszenia ze względu na występujące tam gatunki roślin. Opóźnienie koszenia zostało także wprowadzone na łąkach z selernicą żyłkowaną. Aktywną ochroną, polegającą na użytkowaniu jednokośnym, zostały objęte również ziołorośla nawiązujące do łąk ze związku Calthion, które są zagrożone ze względu na powszechne osuszenie terenu. Zaplanowano również usuwanie podrostu robinii akacjowej w miejscach dawnych gospodarstw olęderskich, których pozostałości wraz z występującymi tu roślinami uprawianymi i ozdobnymi stanowią wartość historyczna i kulturową.
Do zadań bieżących należy także utrzymanie dróg dojazdowych do punktów czerpania wody gaśniczej oraz oznakowania tych punktów, a także utrzymanie dróg udostępnionych, ścieżek edukacyjnych i miejsc do odpoczynku.
Wprowadzony podział obszaru Parku na rodzaje ochrony oraz ustalenie miejsc udostępnianych w celach naukowych, edukacyjnych, turystycznych oraz amatorskiego połowu ryb, opracowano w formie tabelarycznej. Określono również maksymalną liczbę osób mogących przebywać jednocześnie w danym miejscu Parku, udostępnionego dla realizacji wskazanego celu.
 Wykonanie zadań ochronnych przyczyni się nie tylko do zachowania walorów przyrodniczo-krajobrazowych, odtworzenia zniekształconych ogniw rodzimej przyrody, ale również do ochrony walorów przyrody przed nadmierną antropopresją.
W toku opiniowania projektu zarządzenia wpłynęły uwagi Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej (KZGW) oraz Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. Uwagi zgłoszone KZGW dotyczyły wskazania Urzędu Żeglugi Śródlądowej w Szczecinie, jako właściwego w zakresie zarządzania śródlądową droga wodną i oznakowania tejże drogi oraz zawierały sugestie w zakresie ograniczenia eutrofizacji wód. Uwagi zostały uwzględnione i znalazły odzwierciedlenie w załącznika nr 1, w punkcie II, ppkt 6 i w punkcie III, ppkt 4 oraz w punkcie IV, ppkt 3. Uwagi GDOŚ wpłynęły po terminie i nie zostały uwzględnione w projekcie.
Ponadto uwagi w zakresie identyfikacji potencjalnych zagrożeń zewnętrznych złożyła Rada Naukowa Parku, której zastrzeżenia zostały uwzględnione i znalazły odzwierciedlenie w załączniku nr 1, w punkcie IV, ppkt 4., dotyczącego zapewnienia dobrego stanu wód i ekosystemów od wód zależnych w zlewni rzek Warty i Odry.